General Olsun da Çamur'dan Olsun (!)

Rus ordularının uçsuz bucaksız Rus topraklarını koruma konusunda savaşlardaki en büyük yardımcısı iklim olmuştur. Ruslar özellikle kış mevsiminin gücü arkalarında oldukça bileklerinin bükülemeyeceğini söylerler. Tarih boyunca Rus ordularının en büyük müttefiki uzun ve sert kış mevsimi, güz yağmurları ve ilkbaharda havaların ısınmasıyla buzların çözülüp balçık haline dönüştüğü stepler olmuştur.

Savaşların kaderini askeri güçler kadar iklim ve coğrafya da belirliyor. Bunun son örneği büyük acılara, göçlere, yıkımlara sebep olan Ukrayna-Rusya Savaşı’nda yaşanıyor. Ukrayna steplerinin don olduğu Şubat ayında operasyona başlayan Rusya’nın çok kısa süre içerisinde sonuca ulaşacağından emin olduğu anlaşılıyor. Mart ayının ortalarından sonra Ukrayna düzlüklerinde karların eriyip ülkenin bir çamur denizi haline geldiğinde anayollar haricinde ülkede tek bir zırhlı aracın kımıldayamadığı steplerin bir bataklık halini alacağını Rus kurmay aklının bilmemesi mümkün değildir. Çünkü kış aylarında donmuş durumdaki Ukrayna stepleri sıcak havalarla beraber çamura dönüşmeye başlar, yöre halkı yılın bu dönemlerini anlatmak için Rasputitsa (Çamur Mevsimi) kelimesini kullanmaktadır. Kelime yağmur ve eriyen kardan dolayı ortaya çıkan çamurlu koşulları anlatıyor. Ukrayna’da ilkbahar ve sonbahar olmak üzere yılda iki kere Rasputitsa (Распутица) dönemi yaşanıyor. Bu dönemlerde ordular ilerleyemez, soğuk ve ıslak toprağın dediği olur.

Rus İmparatorluğu’na akın eden Napolyon’un ve Sovyetler Birliği’ne hücum eden Hitlerin ordularını hezimete uğratan Rusya’nın General Çamur’u bu sefer de kendi ordularını durdurdu. Dünya savaş literatürüne giren “General Çamur” ve “General Kış” 1812’de Napolyon’u, 1941’de Hitler’i yenmiştir. Moskova’ya yürüyen Napolyon’un Grand Armée’sini Alman Wehrmacht’ı durduran Çamur General “Rasputitsa” bu kez Rus ordularını Kiev önlerinde durdurmuştur.
“General Kış” ifadesini ilk kez kullananların İngiliz mizahçılar olduğu söylenir. Napolyon’un büyük bir hevesle giriştiği 1812 seferinde Rusya’nın sert kışı tarafından hezimete uğratılmasını bir mizah dergisi “General Frost Shaving Little Boney” (General Kış Küçük Sıskayı Tıraş Ediyor) sözleriyle alaya almıştır. Napolyon’un 600.000 kişilik Grande Armee’sinden (Büyük Ordu) geriye kalan az sayıda Fransız askeri canını kurtarıp evine dönebilmiştir.

General Kış eski dönemlerden beri Rusya’nın korunmasında aktif görevler üstlenmiştir. 1708’de soğuk iklime alışkın İsveçliler Ruslarla savaşta General Kış’a yenik düşmekten kurtulamamışlardır. İsveç Kralı Demirbaş Şarl o dönemde Osmanlı toprağı olan -günümüzde yine Rus ordularının bulunduğu- Dinyester (Turla) Nehri kenarındaki Bender Kalesi’ne sığınmak zorunda kalmıştır.

“General Kış”ın Rus ordularına karşı savaştığı dönemler de olmuştur. Stalin’in Finlandiya’ya saldırdığı 1939–1940 Kış Savaşı’nda Fin ordusunun 25 bin kişilik kaybına karşılık Sovyetler Birliği 120 bin (bazı kaynaklar 160 bine kadar çıkarıyor) askerini yitirmiştir.
Her ne kadar General Kış Rusya’yı Demirbaş Şarl ve Napolyon’dan korumuş ise de coğrafyanın asıl generali çamurdur. Zira kış ayazında don olan steplerde ordular çok zor da olsa hareket edilebilirken kışın öncesinde ve sonrasında komutayı ele alan General Çamur orduların korkulu rüyası olmuştur.

İkinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde General Kış, bir diğer meşhur savaşçı olan General Çamur ile birlikte Sovyet Orduları lehine çalışmıştır. Bu dönemde Almanlar koca bir orduyu Stalingrad soğuğunda bırakmak zorunda kalmışlardır. Stalingrad çarpışmaları İkinci Dünya Savaşı’nın seyrinde de bir dönüm noktası olmuştur.

General Çamur benzetmesi en çok İkinci Dünya Savaşında Almanların Barbarossa Harekatı’nda kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında cereyan eden Moskova Savaşı’nda -30, hatta -40 derecelerin altına düşen hava sıcaklığında donan toprak Alman zırhlılarının manevra alanı için sağlam bir zemin sunmuştur.

Kiev’e yönelen Alman panzerleri ise tam gaz ilerlerken güz yağmurları sonrasında çamur zırhlı birlikleri yavaşlatıyor ardında da kara kış bastırıyor zaman zaman eksi 55 dereceyi bulan soğuk Alman ordusunu perişan etmişti. Tarihçiler genelde General Morozov’un (Морозов*) yendiğini düşünse de Hitleri yenen Doğu Avrupa’nın çözülmüş toprağının çamurudur. Cephedeki Alman generallerinin tüm önerileri Hitler ve Alman genelkurmayı tarafından reddedilmişti.

Coğrafya Kader!
Tekrardan Şoygu’nun “özel askeri operasyon” olarak adlandırdığı Ukrayna- Rusya Savaşı’na dönersek her ne kadar Rus savaş aklı komuta bizde dese de havaların ısınmasıyla birlikte komutayı General Çamur almıştır ve Mayıs başına kadar bu görevi bırakacağa benzememektedir.

“Ya kahraman olacaktım ya da çamur… ortası yoktu.” Fyodor Dostoyevski, Yeraltından Notlar.
*Moroz (Мороз)Rusçada soğuk hava ve ayaz anlamına geliyor.

Ahmet AKALIN
Ankara Üniversitesi Doktora Öğrencisi
RTÜK Üst Kurul Uzmanı