Yardımseverlik, psikoloji ve sosyoloji alanlarında sıkça incelenen önemli bir kavramdır. Özellikle Benjamin Franklin Etkisi adı verilen bir olgu, bu konuda dikkat çekici bir yere sahiptir.
Peki, nedir bu Benjamin Franklin Etkisi?
Kısaca, bir insana iyilik yaptığınızda bu eylemin aranızdaki ilişkiyi olumlu yönde etkilemesi olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle, iyilik yaptığınız kişiyle aranızda oluşan duygusal bağ, yardım öncesine kıyasla daha sıcak ve samimi hale gelmesidir
Yardım almanın ve yardım etmenin olumlu yönlerini birkaç açıdan değerlendirmeye çalışalım:
1) Yardım alanlar açısından olumlu yönü
A. Kendilerine destek verilmesi sayesinde güven ve huzur duymaları.(Destek görme)
B. Yardım eden kişilere karşı pozitif duygular beslemeleri.(Minnet duyma)
2) Yardımseverler açısından olumlu yönü
A. Pozitif duyguların artması, kişinin kendini daha değerli ve özgüvenli hissetmesini sağlar.
B. Topluma veya çevreye daha bağlı hissetmek, sosyal ilişkilerin güçlenmesine ve yardım edilen kişiyle arasında yakınlık bağı kurulmasına yol açar.
C. Beyinde Yardımseverlik hormonu olarak da bilinen oksitosin salgısının artması, kişinin kendini daha iyi ve mutlu hissetmesini sağlar.
...
Yardım etmenin ve yardım almanın mutluluk üzerindeki etkileri ise birbirinden farklıdır. Araştırmalar, genellikle yardım eden kişilerin yardım alanlara göre daha fazla mutluluk ve tatmin duygusu yaşadığını göstermektedir.
Yardım alan kişiler de mutluluk hissederler ancak bu mutluluk, genellikle yardım edenlerin hissettiği derin ve kalıcı tatmin duygusuna kıyasla daha kısa süreli olabilir. Diğer yandan, yardımsever kişilerde oluşan olumlu duygular daha kalıcı ve derin olabilir. Özellikle yardımsever kişilerin genel mutluluk seviyelerinin daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Yardım etmek, hayatın anlamını keşfetme ve kendini faydalı hissetme açısından büyük önem taşır.
Birçok ayette paylaşmayı emreden yüce Rabbimiz, aslında bunun insanın kendisi için de bir mutluluk kaynağı olduğunu bizlere hatırlatır:
Diyanet İşleri Başkanlığının mealinden birkaç ayeti paylaşalım:
“ İşte onların, sabredip kötülüğü iyilikle savmaları ve kendilerine rızık olarak verdiklerimizden Allah yolunda harcamaları karşılığında, mükâfatları kendilerine iki kez verilecektir.”
( KASAS SURESİ 54. Ayet )
Bir başka ayette
“ Onlar, Rablerinin rızasına ermek için sabreden, namazı dosdoğru kılan, kendilerine verdiğimiz rızıklardan gizli olarak ve açıktan Allah için harcayan ve kötülüğü iyilikle ortadan kaldıranlardır. İşte bunlar için dünya yurdunun iyi sonucu vardır.”
( RA’D SURESİ 22. Ayet )
Bir diğer ayette
“ İyilikle kötülük bir olmaz. Kötülüğü en güzel bir şekilde sav. Bir de bakarsın ki, seninle arasında düşmanlık bulunan kimse sanki sıcak bir dost oluvermiştir.”
( FUSSİLET SURESİ 34. Ayet )
Yardımseverlik yalnızca bir başkasına iyilik yapmak değil, aynı zamanda kişinin kendi mutluluğunu ve iç huzurunu artırma yoludur. Benjamin Franklin Etkisi de gösteriyor ki iyilik yapmak hem insan ilişkilerini güçlendirir hem de kişinin kendi ruhsal tatminini artırır.
