Eğitimde 'Yapılandırmacı Öğrenme' Uygulamalarına Dönük Çok Önemli Bir Araştırma.

Neydim? Neyim? Ne Olacağım?

Whatwas l? What am I? Whatwill I be?

Derya  Avci·

Özet

Bu çalışmada, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı ile öğrencilerin yaşadıkları bölgede kültür öğelerini müze vasıtasıyla tanımaları sonucu bireylerin üzerinde oluşan etkiler açıklanmaya çalışılmıştır.

Bu projede; öğrenci hedef alınarak öğrencinin çevresindeki kişilere de müze eğitimi verme amaçlanmıştır. Çalışmamızın yöntemi eylem araştırılmasıdır.

Anahtar kelimeler: Görsel Sanatlar Dersinde Müze Eğitimi, Kültürel Farkındalık, Müze Eğitiminde Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımı

Abstract

By getting to know the culturel elements in the region where the students live by means of musem, we tried to explain their effect on individuals with the constructivist learning approach.

Our  Project aims to provide museum training to persons around the student by targeting the student. The method of our study is investigation of the action

Keywords:Museum Training in Visual Art Class, CulturalAwareness, Constructivist Learning Approach in Museum Training

Giriş  

Kültür; bir topluma veya halk topluluğuna özgü düşünce ve sanat eserlerinin bütünüdür. Kültür öğeleri; Bir bölgede bulunan maddi kültür ürünleri ve eserleridir[1]

Müze; Sanat ve bilim eserlerinin veya bilime yarayan nesnelerin saklandığı, halka gösterilmek için sergilendiği yer ve yapı[2] . Başka bir tarifle müze, toplumun kültürel ve bilimsel geçmişini yansıtan ve geleceğini biçimleyecek öğeleri araştıran, toplayan, koruyan, sergileyen, yaşatan ve yönlendiren yaygın bir eğitim kurumudur. Çağdaş müzecilik anlayışının temelinde; müzelerin kendi özel konuları içinde olabildiğince çok eseri toplayarak, korumasını sağlamak ve bunları halkın yararına sunmak amacı vardır. Sonuçta günümüz müzeleri tarih, sanat ve kültür yuvaları olma çabası içinde, görevlerini en iyi yerine getirmeyi hedeflemektedir.[3]

Milli Eğitim de verilen görsel sanatlar dersi üç temel öğrenme alanı üzerine odaklanmıştır. Bunlardan biri de kültürel mirastır. Eğitim tarihine bakıldığında; sadece sınıfta verilen sözlü eğitimin kalıcı olmadığını ve hedefine ulaşmadığı görülmektedir. Bireyin eğitim-öğretim sürecinde okulun tek başına işe yaramadığı gerçeğinden yola çıkarak, eğitimi; aile sosyal ve var olan kültürel ortamlara yayarak daha olumlu sonuçlar alınabilir.[4] Bu nedenle müze ziyareti; aile destekli, gezi –gözlem yöntemi ile yapılması yaparak-yaşayarak öğrenmeyi kapsadığı için önemlidir. Müze ziyareti yapan öğrenciye öğretmen tarafından bilgi doğrudan verilmeyerek bilgiyi öğrenme çabaları desteklenmiş. Müze ziyaretinde ve sonraki aşamalarda sorumluluğun öğrenciye bırakılmasından dolayı bu çalışma “Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımı”na uygundur.

Bu terim, bilginin bireyin kendisi tarafından yapılandırmasını anlatır. Yani bireyler bilgiyi aynen almaz, kendi bilgilerini yeniden oluştururlar. Kendilerinde var olan bilgiyle beraber yeni bilgiyi, yine kendi öznel durumlarına uyarlayarak öğrenirler[5]

Öğrenenlerin sahip olduğu bilgi birikimi farklılık gösterdiğinden, yapılandırmacılıkta tek doğru yerine, iki birey aynı kavrama farklı anlamlar yükleyebilir. Bu nedenle hedefler kesin olarak belirlenmez. Sadece öğrenenlerin ulaşmaları beklenen genel hedefler vardır.[6]

Bu çalışmada; öğrenci aktiftir. Öğrenmeye öğretmeni ile yön verir. Öğrenenlerin önceki yaşantıları, öğrenme stilleri, bakış açıları ve hazırbulunuşluk düzeyleri öğrenmelerine yön veren etmenlerdendir. Öğrenen kendi karalarını kendi alır.[7]

Müze ziyaretinde; bireyler zihinlerin de kültürel miras ile ilgili anlam oluşturmaya ve oluşturdukları anlamı kendilerine mal etmeye çalışarak kültürel farkındalık kazanmış olurlar.

Yöntem

Bu çalışma bir eylem araştırmasıdır. Aşamaları aşağıda belirtilmiştir.

1.      Aşama

Görsel sanatlar dersinin II. Döneminde müze çeşitlerinin öğrenciler tarafından tanınması amacıyla ödevlendirme yapılmıştır. Müze çeşitlerinin tanıtımı bittikten sonra Elazığ ilindeki müze çeşitleri tespit edilmiştir. Görsel sanatlar dersinde ilk kez Müze projesi alan gruba, Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesi; ikinci kez proje alan gruba, Harput Şefik Gül Kültür Evi; üçüncü kez proje alan gruba, Harput Kalesi Ören Yeri’ne gezi düzenlemeleri istenmiştir. Bu geziyi Nisan ayına kadar istedikleri zamanda, istedikleri kişi veya kişiler ile yapabilecekleri belirtilmiş. Yalnız yapmış oldukları müze ziyaretinde fotoğraf çekmeleri ve orada ilginç buldukları noktaları belirtmeleri istenilmiştir.

2.      Aşama

Çekmiş oldukları fotoğrafları slayt yaparak sınıfta paylaşmaları istenilmiştir. Bazı öğrenciler fotoğrafları fotoğrafçıda karta bastırarak getirmiştir. Slaytlarını hazırlayan öğrenciler her ders başında 10 dk. sınıfta arkadaşlarına göstermişlerdir. Çalışmayı yapmayanlar da böylece her derste motive edilmiştir. Fotoğraflarını fotoğrafçıda çıkartarak getiren öğrencilerin çalışmaları okulun giriş panosuna asılmıştır. Bunun sayesinde okuldaki diğer öğrenci, öğretmen ve ziyaretçilerde farkındalık sağlanmıştır.(Bknz: Şekil 1- Şekil 2)

(Şekil 1)

(7. sınıf öğrencisinin müze ziyaretinden sonra ki sunumun da çekilen fotoğraf)

(Şekil 2)

(Şefik Gül Kültür Evi ziyaretinde bulunan 8. sınıf öğrencilerinin çektikleri fotoğrafların okul sergisi)

3.      Aşama

            Öğrencilerden; müze ziyaretinde kendilerini en çok etkileyen eseri hatırlamaları istenmiştir. Daha sonra bu eserin aynısını, benzerini ya da eserden yola çıkılarak bir tasarım yapmaları için motive edilmişlerdir. Öğrenciler kullanılacak resim tekniği ve malzeme konusunda serbest bırakılmıştır. Böylece öğrencilerin daha özgün olmaları sağlanmıştır. Atölye olamayışından kille çalışacak gruplara bahçede, çizim yapan öğrencilere de sınıfta çalışma ortamları hazırlanmıştır (Bkzn: Şekil 3- Şekil 4).

                             (Şekil 3)          

                                                      (Şekil 4)          

(Öğrencilerin 120 dk. aktif olarak yapmış oldukları çalışma fotoğrafları)

Bitmiş olan çalışmalar yılsonu sergisine kadar sürekli sergilenmiştir.

4.      Aşama

           Çalışmalara katılmış 232 öğrenciden 58 tanesine anket yapılmıştır. Anket soruları 4 başlıkta toplanmıştır. Bunlar;

·         Ne öğrendim?

·         Ne tür bir etkinlik yaptım?

·         Ne hissettim?

·         Bana katkısı ne oldu?

Bulgular

         Yapılan anket sonuçlarının incelenmesin göre tespit edilen bulgular aşağıda ki tabloda verilmiştir.

Tablo 1: Çalışmanın öğrenci üzerinde ki etkisinin anket sonucu kişi başına dağılımı

             Öğrenci bu çalışma da farkında olmadan müzede seçtiği obje ve çalışmış olduğu teknik ile ilgi alanını dolaylı yolla belirtmiştir. Yapılandırmacı eğitim yaklaşımı ile aile ve arkadaşlarıyla yapmış oldukları okul dışı eğitim faaliyeti olan müze gezisinde yer almaktan mutlu oldukları tespit edilmiştir. Bu pozitif ve rahat bir ortamda gerçekleştirmiş oldukları müze ziyaretinde farkındalık kazandıklarını altı madde de toparlayabiliriz. Bunlar ve öğrencinin anket sorularına vermiş oldukları komposizyon şeklinde ki yazdıkların da hiç bir ifade değişikliğine gidilmeden olduğu gibi maddelerin yanında verilmiştir.

1.      Müzeyi ve müze çeşitlerinden olan etnografya, arkeoloji, kültür müzelerini öğrenmişlerdir. Müze gezerken hangi kurallara uymaları gerektiğini fark etmişlerdir;

.

Mert CANPOLAT;’’Şehrimiz de bir müzenin olduğu, müzenin nerede                          olduğu, müzede nasıl davranışlar göstereceğimizi, müzede tarihi eserlerin olduğunu’’

Elanur ÖZPOLAT;’’Elazığ da kaç tane müze olduğunu öğrendim.’’

Mustafa SELÇİK;’’Şefik Gül Kültür evinde ayakkabı ile girilmediğini, belirli saatler içinde girilmediğini, 08:00’ den 15:30 kadar giriş. Haftalık giriş pazartesi, Cuma, cumartesi,Pazar günleri

Murat ATİLLA;’’Elazığ da kaç tane müze ve tarihi eser olduğunu gördüm ve öğrendim’’

2.     Eski yaşayışla günümüzü karşılaştırmışlardır.

Merve AÇIK;’’Kültürleri öğrendim. Eskiden yapılan eşyaları, malzemeleri, dantel motifleri öğrendim. Aslında eski çağda yapılan eşyaların bazıları şimdi de kullanılıyor’’

Selvinur ERÜKÇÜ;’’Müzeye gittiğimde orada hala annelerimiz kullandığı tülbentleri gördüm.’’

Zehra DOĞAN;’’ Ben ailemle bir çok defa Şefik Gül Kültür evine gitmiştim. Orada Elazığ’ın kültürü ve kendi kültürümüzü öğrendim. Orada bizim evde ki tepsinin aynısından gördüm.’’

Doğukan BOZKURT;’’ gezdiğim müzelerden geçmişimizi, ne gibi araçların, eşyaların bulunduğunu öğrendim. Şimdiki araçalardan farklı ve şimdiki gibi rahatlık içinde yaşamadıklarını gördüm. İşler daha uzun ve zordu.’’

3.     Yaşadığı bölgenin kültürünü fark etmişlerdir.

Nisanur TANRIVERDİ;’’Eski kültürü tanıdım kavuğu kafama koyduğumda çok heyecanlandım.’’

Öznur ALTUNDAL;’’Müze de gezerken kültürümüze ait eşyaları gördük. Örneğin ‘’sekiz Köşeli Şapkamız, anneannelerimizin dedelerimizin giydiği şalvarlar, silahlar, radyolar ve kültürümüze ait eşyaları tanıdık.’’

Yunus Emre GÜNDOĞDU;’ ’Elazığ kültürünü, yöresini öğrendim.’’

Hatice KARADAŞ;’’Ben Şefik Gül Kültür Evi’ne annemle beraber gittim. Gerçekten tarihi bir yer, bir geleneksel Elazığ evi nasıl olur bunları görmek mümkün………Bana kattığı şeyler şunlardı; ben Elazığ’ı tanımıyordum. Çünkü yeni gelmiştim. Ama bu müzeyi gezmek bana Elazığ’ın nasıl olduğunu göstermeye yetti.

4.     Öğrencilere destek amaçlı giden kişilerin bu gezi-gözleme dahil olma sonucu; bu bireylerde eğitime tabi tutulmuşlardır.

Büşra KAYA;’’ Ben bu etkinliğe ablam ile gittim.’’

Hatice DEMİR;’’ Müzeye babamla gittim ve güzel geçti.’’

İlayda YEL;’ ’Ailemle birlikte ilk defa müzeye gittim.’’

Berkay GÜNEŞ;’ ’O gün çok eğlenceliydi. Sınıf arkadaşlarımızla Şefik Gül Kültür Evi’ne gittik.’’

5.     İlgi alanlarını keşfetmişlerdir.

İsmini yazmayan bir öğrenci;’’ Kendim de eskide ki gibi araçlar yapabilirim.’’

Fulya ARLI;’’ Tencereden saz yapmayı (cümbüş)  gördüm.’’

6.     Müzeler sadece kültür ve tarih, dersle ilgili olmadığını başka alanları da özellikle:

turizm ve ekonomiyi de geliştirdiğini fark etmişlerdir.

           Elanur ÖZPOLAT;’’Truzim ve gezi ilre ilgili bu etkinlikte kendimi geliştirdim. İyi bir etkinlik oldu benim için.

          Sıla YILDIZ;’’müzeye gittiğimiz de öncelikle eserleri öğrendik, bir misafir geldiğinde onlara müzeyi gösteririz.’’

         Gizem GÜNEŞ;’’Ben öğrenci olduğum için benden hiç para almadılar ama velilerden alıyorlardı.’’

          Selvinur ERÜKÇÜ;’’Biri Elazığ’a geldiğinde onlara hangi müzeleri  göstereceğimi öğrendim.’’

         Bulgular kısmın da genel olarak ifadeleri bölünmeden 4 öğrencinin yazısı da aşağıya da yazılmıştır,

         Sıla ERDOĞDU; Müzeye gittiğimde öncelikle eserleri öğrendim, sonra bir misafir geldiğinde nereye götüreceğimi öğrendim, dantellerin bile kültürüm olduğunu öğrendim. Kültürü bir etkinlik yaptım. Kültürümüzün nasıl olduğunu öğrendim. Açıkçası biraz hüzünlendim, çünkü eski dönemlerdeki kullanılan eşyaları yazmaları, ayakkabıları, kıyafetleri gibi. Oraya gittiğimde içim huzurla doldu. Bana çok katkısı var. Çünkü kültürümü öğrendim. Bir sosyal veya tarih öğretmeni olursam  öğrencilerime de kültürümü rahatça anlatabilirim. Bende büyüyünce öğrencilerimi müzelere, kültür evlerine göndereceğim ki onlar da benim gibi kültürlerini öğrensinler. Aslında eskiden kullanılan bir çok şey hala moda ve modası geçmeyecek. Çünkü onlar bizim eskimizde vardı ve hala da var. Orada fotoğraf çektik, resimler çizdik, hatta ben şalvar bile yaptım. Ve çok eğlendik.

           İrem ÇETİN;’’    Görsel sanatlar dersinde öncelikle Elazığ’da ki müzeleri tespit ettik. Sonra müzeler hakkında konuştuk. Nerelere gideceğimizi belirledik. Şefik Gül Kültür Evi’ne gideceğimize kara verdik. Annem, kardeşlerim ve teyzemin çocuklarıyla yani kuzenlerimle gittik. Bir çok fotoğraf çekindik. Orada birçok tarihi eser gördük. Çekindiğimiz o fotoğrafları ya telefonla yada fotografçıda çıkartıp öğretmenimize gösterdik. Öğretmenimiz bazılarını alıp astı. Asılan fotoğraflarımız sergilendi. Bu fotoğraflar sayesinde 100 puan aldık. Ailem ve kuzenlerim ile çok eğlendik. Hem kültür evini gezdik hem de piknik yapmış olduk. Şefik Gül Kültür Evi’i annem, kardeşlerim ve kuzenlerim benim gibi ilk defa gördüler. Elazığ da müze olduğunu öğrendim. Kullandığımız bir çok şeyin müzede değerli olduğunu ve kendi kültürümüzü öğrendim.

           Tuncay Miraç AKDENİZ;’ ’Müze de eskiden hayatın eskiden halıların, kanepelerin, silahların nasıl kullanıldığını öğrendim. Ekgiden kalan dantellerin annemin yaptığını gördüm ve eskinin yüzükleri şimdiki yüzüklerden güzel. Müzede nasıl davranacağımı öğrendim. Örneğin flaşların eserlere zarar verebileceğini öğrendim. Annem dantelleri gördüğünde çok şaşardı. Yer sofralarını gördüm ve hala yer sofraları var. Eskinin kıyafetleri güzel ama çok değişti. Eskiden şalvar giyilirdi şimdi pantolon giyiliyor. Eskiden 8 köşeli şapka giyilirdi. Şimdi şapka güneşten korunmak için giyiliyor.

           İrem KAYA;’ ’Ben müzeye küçüklüğümden beri hayranım. Müzeyi gezmeyi orada ki yapıtları görmek çok heyecanlandırıcı. Müzeye girişimde heyecan ve merak oluyor insanda. İnsanlar müzede pek gezmiyorlar. Ben müzeye gittiğimde oradaki bütün eskiden kalma halıları, çanak çömlek vs. gibi birçok eski yapıtları gördüm, öğrendim. Müzeye giderken orada fotoğraf çektim, bunlarla ilgili bilgiler öğrendim. Fotoğrafları herkesle paylaştım. Müzeye gitmek gerçekten çok güzel. Ben oraya gideceğimi öğrendiğimde çok mutlu oldum. Müzeye gitmek bana göre aynı zamanda eğlendirici. Annemle müzedeyken fotoğrafları çektik. Müze ne demek bilmek lazım. Müze tarihi eserlerin, kişilerin hayatları ile ilgili bilgi edinmemizi sağlar. İnsanlar gezerek daha çok öğrenirler. Ben müzeye gittiğimde bütün tarihi yapıtları kişilerin hayatları hepsini öğrendim. Bu yüzden müzeye gitmeli çeşitli araştırmalarda bulunmalıyız. Unutmayın ki bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıp…

Sonuç

           Öğretmenin direk bilgi veren değil de rehber olması ilkesinden yola çıkılarak yapılan bu çalışmada müze eğitimin de yapılandırmacı eğitim yaklaşımının oldukça uygun olduğu görülmüştür. Öğrencinin çalışmaya iştirak etmesini sağlayan nokta gezi yaparak derste yüksek not alma isteğidir. Bu da öğrencilerin katılımını yükseltmiştir.

            Proje 3 ders saati aktif olarak okulda işlenmiştir. Fakat gerçekte ise proje ll. dönem başında başlanmış, sene sonu sergisi ile de bitmiştir. Projede öğrenci dışında kişiler de katılmış. Bu şekilde sınıfta ki ders okul dışında ki kişilere de yansımış ve eğitime tabi tutulmuşlardır. Öğrenci yaşadığı ortamda etkileşimde bulunduğu kişilere de müze, kültür farkındalığını kazandırmıştır. 2 ay boyunca da derste verilen 10 dk. sunumlar ile öğrencilerin öğrenme motivasyonların da pozitif katkılar oluşturulmuştur. Panolarda ki fotoğraf sergisi ve okul bahçesinde ki çamur ile yapılan çalışmalar; alt sınıflarda ki öğrenciler, diğer öğretmenler, personeller ile okula gelen ziyaretçilerinde müze eğitiminde ki kültürel mirasa farkındalık kazanması sağlanmıştır.

           Bu şekil yapılan bir çalışmada; öğrencilerin, planlarını tamamen kendilerinin yaptığı ve çevresindeki kişiler ile katılmış olduğu projelere zevk alarak iştirak ettiği gözlemlenmiştir. Müze çalışmasında derse geri dönüt yöntem ve teknikleri kendilerine bırakıldığında daha özgün çalışmalar ortaya koyduğu gözlemlenmiştir. Bu şekilde kendilerini daha rahat ifade etmişlerdir. Sıkılmadan sanal olmayan ortamda kendi ulusal benliğini keşfetmişlerdir.

          Müzede gördüklerinden yola çıkarak ya da gördüklerinin aynısının yapılması istenerek öğrencini hem kendisini keşfetmesi hem de öğretmen tarafından öğrencinin keşfedilmesi sağlanılmıştır. Müzeye ilgisi olan öğrencinin de müzede tarih bilincini daha iyi kavradığı gözlemlendi. Tüm öğrenciler müzede uygulamaları gereken kuralları öğrenmişlerdir. Bunun yanında müze de sergilenen eserlerin, tarihi süreçlerin üst seviyede öğrenilmediği gözlemlenmiştir. Bu durum Elazığ müzesinde simulasyon, gezici rehber ve müzenin içinde ziyaretçilere yönelik çeşitli etkinlik atölyelerinin de olmayışından kaynaklanmıştır. Tarihi olayların daha üst seviyelerde öğrenilmesi için müze gezilerinin sosyal bilgiler dersinde de yapılmasının daha etkili olacağı kanaatine varılmıştır.

           Bu çalışmada; müzelerin olduğu illerdeki okullarda disiplinler arası ortak projelerin oluşturulması gerekliliği de ortaya çıkmıştır. Türkçe dersinde bulunan milli kültür teması içinde yer alan efsaneler kısmına müze gezisi eklenerek öğrencilerden müzede gördükleri bir objeden yararlanarak kompozisyonlar yazmaları istenilebilir. Türkçe dersinde yazı yazma becerileri geliştirilme amacı ile müze eğitimi farkındalığı da oluşturulmuş olacaktır. Yazılan bu kompozisyonlar; oluşturulacak bir panoda sergilenerek kültürel mirasa dikkat çekilebilir. Böylece öğrencilerin aktif katılım daha fazla sağlanılmış ve öğrenme düzeyi üst seviyeye çekilmiş olacaktır.

.

Kaynakça:

AVCİ, Derya; Örnek Çalışmalar Paylaşım Günleri Elazığ-2001 Bildiri Kitabı, Elazığ Milli Eğitim Yayınları, No:4, Elazığ-2016

BROOKS, l.Gand M G BOOKS; The Case for Constructivist Classrooms. Virginia, ASCD Alexandria, 1993

ERDOĞAN, Tülay; Türkiye’de ki arkeoloji Müzelerinde Yapılan Eğitsel Faaliyetler, Yayınlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, 2003

HOOLOWAY, Johanh, ‘’Caution: ConstructivismAhead’’ EducationalLeadership,November,1996:85-86

ÖZDEN, Yüksel; ‘’Öğrenme ve Öğretme’’, Pegem A Yayıncılık, Ankara, Ocak, 2003

www.tdk.gov.tr